Premye fwa nou fè konesans avèk vèsyon patikilye Coronavirus sa (2019-nCov) se te nan Wuhan, 6èm vil peyi Lachin (11 milyon abitan), vil sa nan yon pwovens ki rele Hubei, nan zòn ès peyi a.
Syantifik yo panse orijin viris la animal, men kote l sòti vre, yo poko ka konfime. Chèchè ki nan Institut Pateur nan Shangaï panse l ka gen yon ansèt li kay bèt ki rele Chovsori a (Coronavirus HK9-1) yo te dekouvri nan peyi Lachin nan lane 2011, tandiske yon lot ekip chinwa panse ke 2019-nCov la se yon konbinezon ant coronavirus chovsouri an ak pa koulèv yo.
Òganizasyon Mondyal Lasante bay 2 3 konsèy sa yo, pou redui risk pwopagasyon enfeksyon respitwa sevè sa:
- Evite kontak ak tout moun ki gen pwoblèm respiratwa grav.
- Lave men nou souvan, sitou lè n sot an kontak dirèk ak yon moun ki malad, ou byen nan anviwonnman yon moun ki malad.
- Evite kontak ki pa pwoteje avèk bèt ki nan elvaj, ou byen bèt sovaj.
Moun ki prezante senptom enfeksyon respiratwa sevè yo dwe respekte règ ijyèn yo konn aplike lè moun ap touse yo ( pran distans yo ak moun, kouvri nen yo ak bouch avèk mouchwa papye ou byen ak rad lè yo ap touse ou byen etenye), epi sitou lave men yo.
Nan sant sante yo, pou yo ranfòse pratik pou goumen kont enfeksyon, sitou nan sèvis ijans yo.
LI NÒT ANVA SOU JESYON COVID-19 LA AN AYITI.
PA PANIKE
https://cdn.embedly.com/widgets/media.html?src=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fembed%2F4dz2gFbNPwY%3Fwmode%3Dtransparent%26feature%3Doembed&wmode=transparent&display_name=YouTube&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3D4dz2gFbNPwY&image=https%3A%2F%2Fi.ytimg.com%2Fvi%2F4dz2gFbNPwY%2Fhqdefault.jpg&key=e23856ccc1f011e0b5e44040d3dc5c07&type=text%2Fhtml&schema=youtube
Youn nan pi gwo danje « coronavirus » la ka pote an Ayiti, se panik move enfòmasyon ka kreye. Panik sa ka lakòz moun diskriminen lòt e menm rive fè vyolans sou lòt. Li enpòtan pou n sonje, yon moun ki ta trape maladi a pa sispann moun pou sa.
Men sentòm kowonaviris la, COVID-19, dapre Òganizasyon mondyal lasante : fyèv, tous sèch, difikilte pou respire, fatig. Genyen moun tou ki ka gen doulè, nen k ap koule dlo, gòj fè mal oubyen dyare. Gen moun ki ka genyen l epi ki pa menm montre ankenn sentòm. Kidonk, fò n pa prese deside ki moun ki parèt sispèk.
Pa egzanp, lafyèv, tous, tèt fè mal, kò fè mal, gòj fè mal, nen k ap koule dlo se sentòm grip. Etènye, touse, je wouj oubyen k ap kouri dlo, nen k ap kouri dlo, se sentòm alèji. Nou nan peryòd kote alèji ak grip kouran. Nou nan peryòd kote anpil moun ka manifeste sentòm sa yo, sa pa vle di yo gen kowonaviris. Se sèl tès la ki ka di sa.
Kidonk, respekte règ ijyèn yo, lave men nou, gade distans ak lòt moun men pa bliye tout moun se moun.
Kontinye koute epi aplike rekòmandasyon sous ofisyèl yo tankou MSPP ak OMS epi pa panike.
FAKE NEWS
https://cdn.embedly.com/widgets/media.html?src=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fembed%2FQfHv-l8gvxw%3Fwmode%3Dtransparent%26feature%3Doembed&wmode=transparent&display_name=YouTube&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DQfHv-l8gvxw&image=https%3A%2F%2Fi.ytimg.com%2Fvi%2FQfHv-l8gvxw%2Fhqdefault.jpg&key=e23856ccc1f011e0b5e44040d3dc5c07&type=text%2Fhtml&schema=youtube
Pa kite move enfòmasyon pran lari, pa patisipe nan fè move enfòmasyon sikile sou rezo sosyo yo. Veye sous enfòmasyon yo anvan nou pataje yo ak pwòch nou, veye si mesaj yo pragmatik, si yo lojik, e Pa Panike.
SA NOU KONNEN
https://cdn.embedly.com/widgets/media.html?src=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fembed%2F4CxBXEkXTs0%3Fwmode%3Dtransparent%26feature%3Doembed&wmode=transparent&display_name=YouTube&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3D4CxBXEkXTs0&image=https%3A%2F%2Fi.ytimg.com%2Fvi%2F4CxBXEkXTs0%2Fhqdefault.jpg&key=e23856ccc1f011e0b5e44040d3dc5c07&type=text%2Fhtml&schema=youtube
Gen tout kalte enfòmasyon k ap sikile sou kowonaviris la: sa l ye, sentòm li, prekosyon nou ka pran, nivo danje li reprezante epi kisa pou nou fè si n trape l. Nan videyo sa, nou gade kisa nou konnen pou kounyeya.
EFÈ SOU POUMOUN
https://cdn.embedly.com/widgets/media.html?src=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fembed%2FBltSrQFe4Aw%3Fwmode%3Dtransparent%26feature%3Doembed&wmode=transparent&display_name=YouTube&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DBltSrQFe4Aw&image=https%3A%2F%2Fi.ytimg.com%2Fvi%2FBltSrQFe4Aw%2Fhqdefault.jpg&key=e23856ccc1f011e0b5e44040d3dc5c07&type=text%2Fhtml&schema=youtube
Nan lopital inivèsitè George Washington nan peyi Etazini, Doktè itilize reyalite vityèl pou ka fè yon modèl ki montre efè kowonaviris la sou poumon. Similasyon sa pèmèt montre ravaj maladi a ka fè sou poumon nou.
METE MASK
https://cdn.embedly.com/widgets/media.html?src=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fembed%2F5txd5gz_F1I%3Fwmode%3Dtransparent%26feature%3Doembed&wmode=transparent&display_name=YouTube&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3D5txd5gz_F1I&image=https%3A%2F%2Fi.ytimg.com%2Fvi%2F5txd5gz_F1I%2Fhqdefault.jpg&key=e23856ccc1f011e0b5e44040d3dc5c07&type=text%2Fhtml&schema=youtube
Premye Minis Jouthe Joseph anvizaje fè nou tout pote mask. Men anvan n selebre, ann pran yon titan pou n diskite sou kilè pou n mete l, ki wòl li jwe nan batay kont kowonaviris la epi, si n gen pou n mete l, kijan pou n fè sa.
#LAVEMEN
https://cdn.embedly.com/widgets/media.html?src=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fembed%2FNfmxomaAqbw%3Fwmode%3Dtransparent%26feature%3Doembed&wmode=transparent&display_name=YouTube&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DNfmxomaAqbw&image=https%3A%2F%2Fi.ytimg.com%2Fvi%2FNfmxomaAqbw%2Fhqdefault.jpg&key=e23856ccc1f011e0b5e44040d3dc5c07&type=text%2Fhtml&schema=youtube
Vandredi 13 mas 2020, Òganizasyon mondyal lasante (OMS) lanse #SafeHandsChallenge pou ankouraje tout moun gen #MenPwòp.
Men yon ti chante pou aprann timoun yo lave men yo pandan 20 segond.
(Sou lè Tonton Bouki)
Dlo ak savon
Pou lave men
Anba zong
Ak fant dwèt
Kite dlo a koule
Konsa mikwòb ale
‘pi rense
Ak seche/souke
Itilize #SafeHandsChallenge #MenPwòp pou w poste videyo w ak timoun k ap lave men yo sou rezo sosyal yo.
Nou poste tou tradiksyon videyo ofisyèl #SafeHandsChallenge lan pou ede nou metrize chak etap OMS rekòmande yo.
#KANPELWEN
https://cdn.embedly.com/widgets/media.html?src=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fembed%2FoeO1MtA8Fy0%3Fwmode%3Dtransparent%26feature%3Doembed&wmode=transparent&display_name=YouTube&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DoeO1MtA8Fy0&image=https%3A%2F%2Fi.ytimg.com%2Fvi%2FoeO1MtA8Fy0%2Fhqdefault.jpg&key=e23856ccc1f011e0b5e44040d3dc5c07&type=text%2Fhtml&schema=youtube
Pou limite pwopagasyon viris la, li enpòtan pou nou bay youn lòt kanpe lwen. Distans sosyal sa se pou evite kontamine youn lòt. Sa vle di, evite foul, bay moun espas yo, rete lwen youn lòt.
#YOUNVEYESOULÒT
https://cdn.embedly.com/widgets/media.html?src=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fembed%2FG46Lig6bQUY%3Fwmode%3Dtransparent%26feature%3Doembed&wmode=transparent&display_name=YouTube&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DG46Lig6bQUY&image=https%3A%2F%2Fi.ytimg.com%2Fvi%2FG46Lig6bQUY%2Fhqdefault.jpg&key=e23856ccc1f011e0b5e44040d3dc5c07&type=text%2Fhtml&schema=youtube
Distans Sosyal ak Miz an karantèn se de(2) mezi nesesè ki pou pran pou kwape pwopagasyon Kowonaviris la.
Men mezi sa yo afekte sante mantal tout moun, sitou sa ki soufri depresyon ak anksyete yo, paske yo gendwa santi yo poukò yo, yo gendwa pè pèdi travay yo e y ap panike paske yo p ap ka touche lajan pou okipe fanmi yo.
Kounya imajine nou anplis tout sa yo, on moun ta sispèk li gen viris la? Moun sa pa dwe santi antouraj li pral jije li mal ni tou pou lavi l menase nan kominote li.
Moun sa dwe alèz ase pou li di ke l malad, konsa l ap ka jwenn bon jan swen rapid vit pou li pa enfekte lòt moun. Li dwe jwenn sipò moral moun ki nan antouraj li pou li konnen li pa poukò li nan moman difisil saa.
Se ansanm pou nou travay pou viris la sispann fè wout li kidonk #YounVeyeSouLòt.
#RETLAKAY
https://cdn.embedly.com/widgets/media.html?src=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fembed%2FyhFwNHDRGIo%3Fwmode%3Dtransparent%26feature%3Doembed&wmode=transparent&display_name=YouTube&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DyhFwNHDRGIo&image=https%3A%2F%2Fi.ytimg.com%2Fvi%2FyhFwNHDRGIo%2Fhqdefault.jpg&key=e23856ccc1f011e0b5e44040d3dc5c07&type=text%2Fhtml&schema=youtube
Soraya enfekte yè men li pa ko konn sa. Se nan 14 jou l ap konnen. Soraya panse li anfòm, li an sante, li sòti ak zanmi l, li enfekte 10 moun. 10 moun sa yo panse yo an sante.Yo pa pran prekosyon, ret lakay, lave men, kanpe lwen, pa manyen figi yo, yo enfekte 100 moun. 100 moun sa yo enfekte 1000. 1000 enfekte 10000. 10 000 enfekte 100000.
Se konsa maladi #kowonaviris la pwopaje. Se pou sa nou dwe suiv konsiy yo pou nou tout pa pran l. #YounVeyeSouLòt.
ESTIKÈ POU WHATSAPP
Nou fè yon pakè estikè pou whatsapp pou ede pataje mesaj sou prevansyon #COVID19 la an Ayiti pou nou #YounVeyeSouLòt.
Telechaje yo isi a. W ap bezwen on aplikasyon pou kreye estikè sou telefòn ou pou w ka telechaje yo. Nou konseye w, si w gen Android, aplikasyon saa.
Ou ka kontakte nou pa Whatsapp nan 38 86 11 35.
TELECHAJE VIDEYO YO
Klike sou lyen sa pou telechaje videyo nou yo pou n ka pataj yo tout kote.